نویسنده: جواد کیهانی

مقدمه

بازار آپشن بورس ایران یکی از ابزارهای نوین مالی است که به معامله‌گران امکان می‌دهد از نوسانات قیمتی بهره‌مند شوند و ریسک خود را مدیریت کنند. یکی از مهم‌ترین تصمیمات در معاملات آپشن، انتخاب بین آپشن‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت است. در این مقاله به بررسی تفاوت‌های آپشن‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت، نقش فرسایش زمانی و ضریب تتا در استراتژی‌های خرید و فروش آپشن و تأثیر انتخاب قیمت مناسب در این معاملات پرداخته می‌شود.

پیش از خواندن این مقاله اگر با مفاهیم پایه اختیار معامله (آپشن) آشنایی ندارید پیشنهاد می کنیم مقاله‌ی اختیار معامله چیست را در بلاگ تریدآپس مطالعه کنید.

آپشن‌ کوتاه‌مدت چیست؟

در بورس ایران می‌توان آپشن‌های کوتاه‌مدت را به قراردادهایی اطلاق کرد که دوره سررسید آنها کمتر از سه ماه است. این آپشن‌ها به دلیل نوسانات شدید و فرصت‌های سریع قیمتی، برای معامله‌گرانی جذاب هستند که به دنبال سود سریع در مدت زمان کوتاه هستند.

مزایای آپشن‌های کوتاه‌مدت

1. نوسانات بیشتر، سود بالقوه بالاتر: آپشن‌های کوتاه‌مدت معمولاً نوسانات بیشتری دارند و اگر معامله‌گر به‌درستی جهت حرکت بازار را پیش‌بینی کند، می‌تواند سود قابل‌توجهی کسب کند.

   مثال: فرض کنید یک معامله‌گر آپشن کال یک سهم با سررسید یک‌ماهه خریداری می‌کند. اگر قیمت سهم در مدت‌زمان کوتاهی افزایش یابد، معامله‌گر می‌تواند از این تغییر سریع قیمت سود ببرد.

2. هزینه کمتر: آپشن‌های کوتاه‌مدت معمولاً هزینه (پریمیوم) کمتری نسبت به آپشن‌های بلندمدت دارند که به معامله‌گران اجازه می‌دهد با سرمایه کمتری وارد معامله شوند.

3. انعطاف‌پذیری بیشتر: در بازه‌های زمانی کوتاه، معامله‌گران می‌توانند چندین استراتژی مختلف را امتحان کرده و در صورت ناموفق بودن به سرعت از معامله خارج شوند.

معایب آپشن‌های کوتاه‌مدت

1. زمان محدود برای تصمیم‌گیری: معامله‌گران باید در مدت‌زمان کوتاهی تصمیم‌گیری کنند که ممکن است منجر به تصمیمات نادرست یا عجولانه شود.

2. فرسایش سریع‌تر زمانی: فرسایش زمانی (Time Decay) در آپشن‌های کوتاه‌مدت سریع‌تر است. هر روز که می‌گذرد، ارزش زمانی آپشن کاهش می‌یابد که می‌تواند به زیان خریداران آپشن تمام شود.

3. فرصت کمتر برای بهره‌برداری از روندهای بلندمدت: به دلیل کوتاه بودن دوره سررسید، معامله‌گران فرصت کمتری برای بهره‌برداری از روندهای قیمتی بلندمدت دارند.

آپشن‌ بلندمدت چیست؟

آپشن‌های بلندمدت قراردادهایی هستند که سررسید آنها بیش از سه ماه است. این نوع آپشن‌ها برای معامله‌گرانی مناسب‌اند که به دنبال بهره‌برداری از روندهای بزرگ‌تر و بلندمدت در بازار هستند.

مزایای آپشن‌های بلندمدت

1. فرصت برای بهره‌برداری از روندهای بزرگ‌تر: آپشن‌های بلندمدت به معامله‌گران این امکان را می‌دهند که از روندهای قیمتی بزرگ در بازار بهره‌مند شوند. این استراتژی‌ها اغلب مبتنی بر تحلیل‌های بنیادی و پیش‌بینی‌های بلندمدت هستند.

   مثال: یک سرمایه‌گذار آپشن کال سهام یک شرکت را با سررسید شش‌ماهه خریداری می‌کند و انتظار دارد قیمت سهام به تدریج افزایش یابد. این سرمایه‌گذار می‌تواند از این حرکت طولانی‌مدت سود ببرد.

2. کاهش اثر فرسایش زمانی: در آپشن‌های بلندمدت، فرسایش زمانی به مراتب کندتر از آپشن‌های کوتاه‌مدت است. این مسئله به معامله‌گران زمان بیشتری برای تحلیل و اجرای تصمیمات خود می‌دهد.

3. تحلیل دقیق‌تر: معامله‌گران در آپشن‌های بلندمدت زمان بیشتری برای تحلیل و بررسی بازار دارند که این امر می‌تواند منجر به تصمیمات منطقی‌تر و دقیق‌تری شود.

معایب آپشن‌های بلندمدت

1. هزینه بالاتر: هزینه آپشن‌های بلندمدت بیشتر است، چرا که معامله‌گر زمان بیشتری برای بهره‌برداری از تغییرات قیمتی دارد.

2. نیاز به صبر بیشتر: معامله‌گران باید برای کسب سود از آپشن‌های بلندمدت صبر کنند، چرا که حرکت‌های قیمتی مورد انتظار ممکن است به مرور زمان رخ دهند.

نقش فرسایش زمانی و ضریب تتا (Theta) در معاملات آپشن

فرسایش زمانی (Time Decay) یکی از عوامل کلیدی در معاملات آپشن است که نشان می‌دهد چگونه ارزش زمانی یک آپشن با نزدیک شدن به تاریخ سررسید کاهش می‌یابد. ضریب تتا (Theta)، میزان این کاهش ارزش زمانی را در هر روز مشخص می‌کند و تأثیر مستقیمی بر استراتژی‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت دارد.

پرداخت روزانه تتا: هزینه‌ای پنهان برای خریداران آپشن

یکی از مفاهیم مهمی که معامله‌گران باید درک کنند، این است که خریداران آپشن در هر روز که موقعیت آنها باز است، به اندازه مقدار تتا از ارزش زمانی آپشن خود را از دست می‌دهند. به‌عبارتی دیگر، می‌توان گفت که خریدار آپشن، به نوعی یک "مالیات روزانه "  را به فروشنده آپشن پرداخت می‌کند.

این مبلغ به طور مداوم از ارزش آپشن خریدار کسر می‌شود و به سود فروشنده آپشن اضافه می‌گردد. بنابراین، هر چقدر موقعیت خرید آپشن باز بماند، به زیان خریدار خواهد بود، مگر اینکه قیمت دارایی پایه به سرعت در جهت مورد انتظار حرکت کند.

ضرورت پیش‌بینی حرکت‌های سریع در معاملات خرید آپشن

با توجه به اینکه خریداران آپشن هر روز با کاهش ارزش مواجه می‌شوند، بهترین زمان برای خرید آپشن هنگامی است که معامله‌گر انتظار حرکت سریع قیمت در کوتاه‌مدت را داشته باشد. این به خریدار اجازه می‌دهد قبل از اینکه هزینه‌های فرسایش زمانی به‌طور جدی ارزش آپشن را کاهش دهد، از حرکت قیمتی بهره‌برداری کند.

مثال:

فرض کنید یک معامله‌گر آپشن کال با سررسید یک‌ماهه خریداری کرده است. اگر قیمت دارایی پایه به سرعت افزایش نیابد، ضریب تتا باعث می‌شود که ارزش آپشن با گذشت هر روز کاهش یابد و این به ضرر معامله‌گر خواهد بود. به همین دلیل، بهتر است خریدار تنها زمانی وارد این معامله شود که انتظار حرکت سریع قیمت را در روزهای ابتدایی پس از باز شدن موقعیت داشته باشد.

استفاده از آپشن‌های خرید در شرایط نوسانی

از آنجا که فرسایش زمانی و "هزینه روزانه زمانی" خریداران آپشن به مرور بیشتر می‌شود، خرید آپشن‌ها برای استراتژی‌های کوتاه‌مدت و در بازارهای با نوسان بالا بهترین گزینه است. در این شرایط، نوسانات بزرگ قیمتی به خریدار آپشن این امکان را می‌دهد که به سرعت از فرصت‌های پیش‌آمده استفاده کند و قبل از اینکه تتا به‌طور جدی ارزش آپشن را کاهش دهد، معامله را ببندد.

تأثیر انتخاب قیمت مناسب آپشن بر سود و زیان معامله‌گر

یکی از مهم‌ترین نکات برای موفقیت در معاملات آپشن، انتخاب قیمت یا همان پریمیوم مناسب آپشن  است. اما منظور از قیمت مناسب چیست و چگونه می‌تواند بر سود و زیان کلی معامله‌گر تأثیر بگذارد؟ برای درک این موضوع، باید به عواملی که در قیمت‌گذاری آپشن‌ها نقش دارند و نحوه تصمیم‌گیری در خرید یا فروش آپشن‌ها توجه کنیم.

انتخاب قیمت مناسب آپشن مستقیماً بر سود و زیان کلی معامله تأثیر می‌گذارد. اگر معامله‌گر آپشنی را با پریمیوم بالا خریداری کند و قیمت دارایی پایه به اندازه کافی حرکت نکند، معامله‌گر نمی‌تواند هزینه پرداختی برای آپشن را جبران کند و معامله به زیان منجر می‌شود. از سوی دیگر، خرید آپشنی با پریمیوم منطقی و مناسب می‌تواند به معامله‌گر این امکان را بدهد که با کوچک‌ترین تغییرات قیمتی به سود برسد.

قیمت مناسب آپشن به این معناست که معامله‌گر با توجه به شرایط بازار و تحلیل خود، پریمیوم معقولی برای آپشن پرداخت کند، به‌طوری که در صورت حرکت قیمت دارایی پایه به‌نفع او، بازدهی معامله به‌صرفه باشد.

مثال 1: خرید آپشن کال با قیمت مناسب

فرض کنید معامله‌گری آپشن کال با قیمت اعمال 100,000 تومان و پریمیوم 5,000 تومان خریداری می‌کند. اگر قیمت دارایی پایه به 110,000 تومان برسد، معامله‌گر سودی معادل 5,000 تومان کسب می‌کند. اما اگر قیمت دارایی پایه به 105,000 تومان برسد، معامله‌گر تنها هزینه پریمیوم را جبران کرده و سودی کسب نمی‌کند. بنابراین، اگر معامله‌گر آپشنی را با پریمیوم کمتر خریداری کرده بود (مثلاً 4,000 تومان)، احتمال سوددهی بالاتری داشت.

مثال 2: فروش آپشن پوت با انتخاب قیمت مناسب

فرض کنید معامله‌گری آپشن پوت را با قیمت اعمال 90,000 تومان و پریمیوم 4,000 تومان می‌فروشد. اگر قیمت دارایی پایه در سررسید بالاتر از 90,000 تومان باقی بماند، آپشن بی‌ارزش می‌شود و معامله‌گر تمام پریمیوم را به‌عنوان سود حفظ می‌کند. اما اگر معامله‌گر این آپشن را با پریمیوم بالاتری (مثلاً 5,000 تومان) فروخته بود، سود بالقوه‌اش بیشتر می‌بود. انتخاب قیمت مناسب برای فروش، به‌ویژه در شرایط بازار آرام، بسیار حیاتی است تا معامله‌گر از فرسایش زمانی و کاهش ارزش آپشن به سود برسد.

نتیجه‌گیری: آپشن کوتاه‌مدت یا بلندمدت؟

انتخاب بین آپشن‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت به اهداف و سبک معاملاتی معامله‌گر بستگی دارد:

• آپشن‌های کوتاه‌مدت برای معامله‌گرانی مناسب هستند که به دنبال سود سریع از نوسانات کوتاه‌مدت هستند. این آپشن‌ها هزینه کمتری دارند اما فرسایش زمانی سریع‌تر است و معامله‌گر باید تصمیمات سریع‌تری بگیرد. همچنین، خریداران آپشن باید توجه کنند که هر روز از موقعیت باز به ضرر آنها خواهد بود، مگر اینکه قیمت دارایی پایه به سرعت حرکت کند.

• آپشن‌های بلندمدت برای معامله‌گرانی جذاب‌ترند که می‌خواهند از روندهای بزرگ‌تر و تحلیل‌های بنیادی بهره‌مند شوند. این آپشن‌ها اگرچه هزینه بیشتری دارند، اما به دلیل فرسایش زمانی کمتر، زمان بیشتری برای تصمیم‌گیری و تحلیل در اختیار معامله‌گر قرار می‌دهند.

  در نهایت، انتخاب قیمت مناسب آپشن به معامله‌گر اجازه می‌دهد تا سوددهی خود را بهینه کند و ریسک‌های مرتبط با فرسایش زمانی و نوسانات بازار را کاهش دهد. معامله‌گران باید به دقت پریمیوم آپشن را با توجه به تحلیل بازار، مدت زمان باقی‌مانده تا سررسید، و استراتژی‌های معاملاتی خود انتخاب کنند. هر چقدر پریمیوم مناسب‌تر باشد، احتمال موفقیت در معامله بیشتر خواهد بود.

  جمع بندی نهایی:

  اگر به دنبال نوسانات سریع و مدیریت تغییرات کوتاه‌مدت بازار هستید، آپشن‌های کوتاه‌مدت مناسب‌تر هستند. اما اگر به دنبال مدیریت ریسک بلندمدت و تحلیل‌های جامع‌تر بازار هستید، آپشن‌های بلندمدت انتخاب بهتری خواهند بود.