4 استراتژی آپشن به جای خرید بیت‌کوین [ با مثال واقعی از مهر 1403 ]

نویسنده: علی توتونچیان

چند روز قبل اعلام شد که BlackRock، بزرگترین شرکت مدیریت دارایی دنیا، موفق به گرفتن مجوز انتشار  روی  خودش شده. این خبر در کنار عوامل دیگه از جمله کاهش نیم درصدی نرخ بهره توسط فدرال رزرو باعث افزایش قیمت بیت‌کوین از حوالی 63700 تا حدود 66500 دلار در همون روز شد. چرا بازار اینقدر به این خبر اهمیت داد؟ به دلیل مهم بودن ETF بلک‌راک و قرار داشتنش در بازار بورس وال استریت و البته به دلیل قدرتی که آپشن به معامله‌گران و سرمایه‌گذاران میده. تفاوت معامله آپشن و سهام مثل تفاوت بین نشستن پشت پراید و نشستن پشت هواپیماست. همون‌قدر پیچیده‌تر، همون‌قدر کارآمدتر و همون‌قدر خطرناک‌تر(البته از نظر میزان خطر خیلی مثال خوبی نیست، پراید واقعا از هر چیزی خطرناک‌تره ولی آپشن واقعا ریسک رو کم میکنه). 

آپشن‌های بیت‌کوین مدت‌هاست که فعال هستند. پلتفرم  به عنوان بزرگترین صرافی آپشن کریپتویی حدود 80% حجم بازار این ابزار رو در اختیار داره و علاوه بر بیت‌کوین، آپشن‌های ارزهای دیجیتال دیگه‌ای مثل اتریوم هم معاملات پرحجمی در این صرافی دارند و به تازگی هم امکان انجام این معاملات روی BNB رو فراهم کرده. در این مقاله از داده‌های این صرافی برای مثال‌ها استفاده کردم. البته صرافی بایننس هم امکان معاملات آپشن رو فراهم کرده هرچند که حجم بسیار کمتری نسبت به Deribit داره.

فرض کنیم که برای 6 ماه آینده، بیت‌کوین رو صعودی می‌بینید. ساده‌ترین راه اینه که خود بیت‌کوین رو بخرید. یا اینکه در بازار آتی از اهرم استفاده کنید و به جای خرید خود بیت‌کوین یک موقعیت لانگ روی بیت‌کوین بگیرید. در هر دوی این حالات، علاوه بر سود احتمالی، اگر قیمت بیت‌کوین کم بشه، یک زیان احتمالی هم وجود داره. تازه، در حالت اهرمی به صورت اهرمی ضرر می‌کنید، ولی چه کارهایی میشه کرد؟ قیمت بیت‌کوین در زمان نوشتن این مقاله 65472 دلاره. دقت داشته باشید که من فقط دارم میگم چه کارهایی میشه با آپشن کرد و نمی‌گم که کدوم بهتره، پس حواستون خیلی به معامله‌ای که قصد دارید بکنید باشه. 

1- خرید اختیار خرید یا کال آپشن

1. اگر تصمیم بگیرید که به جای خرید بیت‌کوین یا گرفتن موقعیت روی Futures بیت کوین از اختیار معامله(آپشن) بیت کوین استفاده کنید، اولین گزینه‌ای که به ذهن می‌رسه خرید اختیار خرید بیت‌کوینه.  فرض کردیم که تحلیلمون، صعود بیت کوین طی 6 ماه آینده 

   هست، بنابراین سررسید قرارداد اختیاری که می‌خریم هم باید همون حوالی باشه. نزدیکترین سررسید فعال Deribit به این زمان 28 مارچ 2025 هست. شکل زیر سررسیدهای فعال آپشن‌های بیت‌کوین Deribit رو نشون میده.

    

2. 

3. خوب، ما اختیار خرید نزدیکترین قیمت اعمال به قیمت فعلی بازار رو می‌تونیم بخریم که 65000 هست. قیمت اعمال بعدی 70000 دلاره. این تاریخ سررسید چون نسبتا بلندمدته فاصله قیمت سررسیدهاش زیاده. اگر سررسیدهای نزدیک‌تر رو ببنید، فاصله قیمت اعمال‌هاشون خیلی کمتر از 5000 دلاره. مثلا برای سررسید 2 اکتبر که فرداست، فاصله قیمت سررسیدها در نزدیکی قیمت بیت‌کوین 500 دلاره. یعنی اگر بخواید اون قراردادها رو بخرید قیمت اعمال‌های 65000، 65500، 66000 فعال هستند. به جاش سررسید بلندمدت مارچ 2025 بازه‌ی خیلی وسیعی از قیمت‌ سررسیدها از 20000 دلار تا 300000 دلار رو پوشش میده. شکل زیر زنجیره آپشن مارچ 2025 رو نشون میده.

    

همون‌طور که در تصویر مشخصه قیمت پریمیوم قرارداد با قیمت سررسید 65000 ، 0.186 بیت‌کوینه که معادل 12205 دلاره.  اون قیمت بنفش هم قیمت قرارداد آتی بیت‌کوین در Derbit برای سررسید 28 مارچ 2025 هست.

در Deribit حداقل مقدار قرارداد قابل معامله برای بیت‌کوین 0.1 قرارداده. برای اتریوم مثلا 1 قرارداده. فرض کنید که ما تصمیم می‌گیریم همون 0.1 رو معامله کنیم میشه 1220 دلار. پس ما الان یک موقعیت اختیار خرید بیت‌کوین با قیمت اعمال 65000 دلار برای تاریخ 28 مارچ 2025 رو با پرداخت پریمیومی معادل 1220 دلار خریداری کردیم. این کار مزایایی داره و ضعف‌هایی. بیاید با خرید بیت‌کوین مقایسه‌اش کنیم. 

اگر می‌خواستیم 0.1 بیت‌کوین بخریم باید 6550 دلار پرداخت می‌کردیم. اون وقت با هر افزایش یک دلاری بیت‌کوین 0.1 دلار سود می‌کردیم. الان 1220 دلار پرداخت کردیم یعنی حدود یک پنجم مقداری که برای خرید بیت‌کوین پرداخت کردیم. ولی آیا با افزایش 1 دلاری بیت‌کوین هنوز هم 0.1 سود می‌کنیم که بگیم اهرممون 5 هست؟ متاسفانه خیر. مقدار تغییر قیمت قرارداد اختیار به دلیل تغییر قیمت بیت‌کوین اسمش دلتا هست و یکی از پارامترهای یونانی(Greeks) برای بررسی ریسک اختیار معامله است. دلتای این قراردادی که ما خریدیم 0.63 هست. یعنی چی؟ یعنی هر یک دلار که بیت‌کوین تغییر کنه، قیمت قرارداد ما 0.63 تغییر می‌کنه. پس برای اون 0.1 قراردادی که ما خریدیم به ازای هر یک دلار افزایش بیت‌کوین قیمت قرارداد ما 0.063 دلار افزایش پیدا می‌کنه. پس اهرم ما میشه : 5 * 0.63 که میشه حدود 3.1. فرمول اهرم قرارداد اختیار معامله به این شکله:

دلتا * (قیمت قرارداد / قیمت بیت‌کوین) = اهرم اختیار معامله

خوب، مزیت اول اینکه بهمون اهرم 3 میده. بدون هیچ هزینه اضافه‌ای. مزیت دومش مال موقعیه که قیمت میریزه. اگر بیت‌کوین خریده باشیم و حد ضرر تعیین کرده باشیم، تا خوردن حد ضرر و خارج شدن از معامله به ازای هر یک دلار ریزش قیمت بیت‌کوین ما هم 0.1 دلار ضرر می‌کنیم. ولی الان که کال آپشن خریدیم، حداکثر ضرری که ممکنه بکنیم همون 1220 دلاریه که به عنوان پرمیوم پرداخت کردیم. یعنی اگر قیمت بره زیر 65000 دلار و کل 6 ماه آینده تا آخر مارچ 2025 همون جا بمونه که یعنی تحلیل ما از بازار کاملا غلط بوده، نهایت ضرری که بهمون تحمیل میشه همون 1220 دلاره در حالی که اگر بیت‌کوین خریده بودیم با توجه به اینکه حد ضرر داشتیم یا نه و حد ضررمون کجا بوده، میتونه خیلی بیش از این عدد باشه.

پس هم اهرم مفت داریم، هم ضررمون اهرمی نیست، بریم بخریم دیگه. متاسفانه خیر. خرید اختیار خرید تنها با اینکه خیلی جذاب به نظر میرسه ولی معمولا یک سرابه. چرا؟ به دلیل کاهش ارزش زمانی. 

زوال زمانی

زوال زمانی(Time Decay) یکی از مهم‌ترین مفاهیمیه که باید در معاملات آپشن بهش توجه کرد و توضیحش نیازمند یک مقاله جداگانه است ولی اینجا هم خیلی مختصر توضیحش میدم. حتما می‌دونید که خرید آپشن(چه اختیار خرید چه اختیار فروش) سود نامحدود و زیان محدود داره و فروش آپشن(چه اختیار خرید چه اختیار فروش) سود محدود و زیان نامحدود. خوب اولین سوال اینه که مگه فروشنده آپشن دیوانه است که به ازای یک سود محدود حاضر بشه در معرض زیان نامحدود قرار بگیره؟ جواب اینه که قطعا دیوانه نیست. فقط میدونه چجوری از زوال زمانی که به نفع فروشنده است بهره ببره. بهترین مثالی که میشه برای زوال زمانی زد، آب شدن یخ زیر آفتابه. قرارداد آپشن مثل یخه و گذر زمان مثل آفتاب. 

ارزش هر قرارداد اختیار از ارزش ذاتی و ارزش زمانی تشکیل میشه. ارزش ذاتی یعنی مقداری که قرارداد نسبت به قیمتی فعلی دارایی پایه در سود هست. ارزش زمانی هم مقداری هست که قیمت پرمیوم آپشن از ارزش ذاتی بیشتره.

ارزش زمانی + ارزش ذاتی = قیمت پریمیوم

 چرا وجود داره؟ چون فروشنده داره ریسک میکنه و اختیار انجام قرارداد رو برای زمانی در آینده به خریدار اختیار واگذار میکنه. با این کار خودش رو در معرض ریسک نامحدودی قرار میده و به همین دلیل برای جبران ریسکی که پذیرفته یک مبلغی رو تحت عنوان ارزش زمانی از خریدار میگیره. هر چقدر هم زمان باقیمانده تا سررسید بیشتر باشه، این ارزش زمانی بیشتر خواهد بود. خوب حالا این رو چجوری اندازه بگیریم؟ با یک پارامتر یونانی دیگه به نام تتا (Theta) این کاهش ارزش زمانی یا زوال زمانی رو محاسبه می‌کنند. تتا یعنی در هرروز چقدر از ارزش قرارداد کم میشه.

بریم سراغ مثال خودمون. تتای این قرارداد منفی 29 دلاره. یعنی در هرروز 29 دلار از ارزش زمانی این قرارداد کم میشه. نکته ترسناک‌تر اینکه هرچقدر به تاریخ سررسید نزدیک‌تر بشیم، مقدار تتا به شکل نمایی افزایش پیدا می‌کنه. بدتر از اون اینکه قرارداد ATM یا At-the-Money(یعنی قراردادی که قیمت اعمالش مساوی یا بسیار نزدیک به قیمت فعلی دارایی پایه باشه. این قراردادی که خریدیم ATM حساب میشه چون قیمت بیت‌کوین که همون دارایی پایه هست 65450 بود و قیمت سررسید 65000) بیشترین مقدار خودش رو داره. بیاید ببینیم ما چقدر ارزش زمانی پرداخت کردیم. قیمت بیت‌کوین در زمان خرید آپشن 65450 بود. قیمت اعمال ما بود 65000.  اگر همین امروز، روز اعمال بود، چقدر سود می‌کردیم؟ 450 دلار، چون فروشنده مجبور بود بیت‌کوین رو به ما بده 65000 دلار(قیمت اعمال) و ما تو بازار می‌فروختیمش 65450 دلار. 450 دلار سود می‌کردیم. ما 0.1 قرارداد خریدیم پس 45 دلار ارزش ذاتی قراردادمون هست. چقدر پول دادیم برای خریدش؟ 1220 دلار. یعنی چی؟ یعنی 1175 = 45 – 1220 دلار ارزش زمانی پرداخت کردیم. خبر بد اینکه قرارداد ATM ، یعنی قراردادی که ما خریدیم، بیشترین ارزش زمانی رو بین تمامی قیمت‌های سررسید داره. و در نهایت می‌رسیم به بدترین خبر. ارزش زمانی قرارداد در روز سررسید صفر میشه. یعنی چی؟ یعنی اگر قیمت همین جا بمونه، در روز سررسید قرارداد ما به اندازه ارزش ذاتیش یعنی 45 دلار(برای 0.1 بیت کوین) میرسه. البته، مجبور نیستیم تا روز سررسید نگهش داریم ولی به هرحال ارزش زمانی که کلی پول بابتش دادیم هرروز به اندازه تتا کم میشه. برای همین میگم خرید اختیار خرید تنها سرابه. چون میتونه همچین بلایی سرمون بیاره.

قیمت بیت‌کوین: 65450 دلار

حجم معامله:0.1 بیت‌کوین یا 0.1 قرارداد

شکل بالا نمودار سود و زیان این قرارداده. کج بودنش به این دلیله که Deribit معاملاتش رو بر حسب بیت‌کوین قیمت میزنه و نه دلار به همین دلیل وقتی به دلار تبدیلش کنید صاف نیست( منظورم شیب قسمت اول نمودار بنفشه، منحنی بودن نمودار سبز به خاطر ارزش زمانیه، شیب‌دار بودن قسمت اول نمودار بنفش که انتظار می‌ره شیب نداشته باشه به خاطر قیمت خوردن بر حسب بیت‌کوینه). خط بنفش سود و زیان در سررسید رو نشون میده و خط سبز سود و زیان اگر همین امروز روز اعمال این قرارداد بود. فاصله بینشون هم ارزش زمانی رو نشون میده که همون‌طور که واضحه در قیمت فعلی دارایی پایه بیشترین مقدار رو داره. توجه کنید که قیمت سر به سر در اعمال حدود 78000 دلاره که میشه قیمت فعلی به علاوه هزینه ای که برای پریمیوم( حدود 12000 دلار برای یک قرارداد اختیار) پرداخت کردیم. یعنی اگر قرارداد رو تا سررسید نگه داریم از 78000 دلار به بعد تازه وارد سود میشیم. 

خوب پس بریم همون بیت‌کوین رو بخریم به جای آپشن؟ نه، میشه کارهای خیلی جالب‌تری کرد که در ادامه بهش می‌پردازیم.

2- استراتژی کاورد کال

توانایی اصلی آپشن زمانی مشخص میشه که از استراتژی‌های اون استفاده کنید. استراتژی یعنی یک قرارداد آپشن رو با یک یا چند قرارداد اختیار دیگه یا با خود دارایی پایه در کنار هم معامله کنید. استراتژی کاورد کال هم یکی از ساده‌ترین و مفید‌ترین استراتژی‌های آپشنه که در بازار آپشن ایران هم بسیار محبوبه. این استراتژی ترکیب خرید دارایی پایه و فروش اختیار خرید هست. در مثال بیت‌کوینی ما یعنی 0.1 بیت‌کوین بخرید و 0.1 یک قرارداد اختیار خرید(کال آپشن) رو بفروشید. به ازای قیمت‌ و تاریخ سررسیدی که قراردادش رو می‌فروشید سود و زیانی که کسب می‌کنید می‌تونه متفاوت باشه. اگر در بورس ایران قصد معامله کاوردکال رو داشتید، می‌تونید از ابزار کاورد کال تریداپس استفاده کنید. 

خرید دارایی پایه که کاملا واضحه. بیت‌کوین رو به قیمت بازار می‌خرید. ولی برای انتخاب قرارداد اختیار خرید برای فروش چند تا نکته وجود داره. در این مثال تاریخ سررسید رو همون 28 مارچ 2025 در نظر می‌گیریم، هرچند که میشه اون رو هم تغییر داد تا به بهینه‌ترین استراتژی رسید. بریم سراغ نکاتی که برای انتخاب قیمت سررسید باید در نظر بگیریم. اول اینکه هر قیمت سررسیدی که انتخاب کنید، اگر قیمت بیت‌کوین به اون برسه، حداکثر سود رو کسب می‌کنید و بالاتر از اون سودتون ثابت می‌مونه. مثلا اگر قیمت اعمال 70000 دلار رو بفروشید، با توجه به اینکه بیت‌کوین رو هم خریدید، تا 70000 سود می‌کنید ولی بعد از اون دیگه به سودتون اضافه نمیشه و ثابت می‌مونه. چرا؟ چون شما تعهد دادید که بیت‌کوین رو 70000 دلار به خریدار قرارداد بفروشید، حالا قیمتش در بازار هرچی میخواد باشه. پس سود 70000 دلار به بالا متعلق به خریدار قرارداد خواهد بود. می‌دونم که در نگاه اول این کار شبیه حماقت میمونه ولی صبر کنید. شما یک پریمیوم خوب، همون اول کار از خریدار گرفتید که میزان پولی که برای پرداخت بیت‌کوین باید بدید رو کاهش داده. شکل زیر این داستان رو نشون داده.

نمودار بنفش سود و زیان کاورد کال در تاریخ سررسید رو نشون میده.  برای مقایسه نمودار سود و زیان خرید بیت‌کوین رو هم در شکل زیر آوردم.

چه فرق‌هایی دارن؟ اول اینکه در کاوردکال، شما از قیمت حدود 56000 دلار وارد سود میشید. با اینکه بیت‌کوین رو خریدید 65500، چرا؟ چون یک پریمیوم از خریدار گرفتید که انگار قیمت خریدتون رو کاهش میده. پریمیوم قرارداد 28 مارچ 2025 با قیمت سررسید 70000 دلار حدود 10335 دلاره. ما کلا 0.1 بیت‌کوین خریدیم و 0.1 قرارداد فروختیم یعنی 6550(0.1 قیمت فعلی بیت‌کوین) پول دادیم و با فروش 0.1 قرارداد اختیار معامله با قیمت سررسید 70000 دلار حدود 1033 دلار گرفتیم. یعنی مجموعا برای اجرای استراتژی 5517 = 1033 – 6550 پول دادیم. این رو یک جور دیگه هم میشه بیان کرد. الان که ما این قرارداد رو فروختیم و پریمیوم گرفتیم، انگار بیت‌کوینمون رو هم در اون قیمت پایین‌تر خریدیم. یعنی اینکه اگر قیمت بیت‌کوین از 65500 تا همون قیمت سر به سر (جایی که وارد سود میشیم) هم بریزه، ما وارد ضرر نمیشیم. اون پریمیوم اولیه برامون جبران میکنه، چون با ریزش قیمت، قراردادی که فروختیم دیگه بی‌ارزش میشه، چون خریدار به جای اینکه در روز اعمال بیاد از ما بیت‌کوین بخره 70000 دلار، میره از بازار میخره مثلا 60000 دلار. ولی ما پریمیومی که از اون گرفتیم رو بر می‌داریم و میگذاریم جیبمون که تا حدود 56000 دلار هم اگر بیت‌کوین بریزه وارد زیان نمیشیم. همه اینها خیلی عالیه. ولی متاسفانه هیج چیز رایگان نیست. چیزی که ما از دست میدیم پتانسیل سوده. اگر فقط بیت‌کوین رو داشتیم، تا هرجا که بیت‌کوین می‌رفت بالا ما هم سود می‌کردیم. ولی الان که قرارداد 70000 دلار رو فروختیم، فقط تا قیمت 70000 دلار سود می‌کنیم و بعد از اون سودمون ثابت میشه. منحنی سود و زیان کاورد کال رو دوباره ببینید.

حالا، نکته‌ای که هست اینه که هرچقدر قیمت سررسید قراردادی که میخواید بفروشید رو بیش‌تر از قیمت فعلی بازار انتخاب کنید، پتانسیل مقدار سودی که می‌تونید کسب کنید بیشتر میشه ولی خوب مشخصه که احتمالش کمتر میشه. مثلا اگر قرارداد با قیمت سررسید 300000 دلار رو بفروشید، چون دارایی پایه(بیت‌کوین) رو هم دارید، اگر بیت‌کوین تا 300000 دلار هم بره باهاش سود می‌کنید. ولی احتمال رسیدن قیمت بیت‌کوین به 70000 دلار چقدره و احتمال رسیدن به 300000 دلار چقدر؟ به دلیل همین کاهش احتمال وقوع، قیمت پریمیوم قرارداد با قیمت سررسید 300000 دلار هم کم میشه و به ازای فروشش پول کمتری می‌گیرید. الان پریمیوم قرارداد با اعمال 300000 دلار فقط 164 دلاره. شما 0.1 قرارداد میخواید بفروشید که میشه 16.4 دلار. اینجا چی رو از دادید؟ اون پوشش ریسک جذابی که قرارداد با قیمت اعمال 70000 دلار بهتون میداد و باعث میشد اگر بیت‌کوین تا 57000 دلار ریخت وارد ضرر نشید. پس اینجا یک بده بستانی بین سودی که می‌تونید بکنید و جلوگیری از زیانی که می‌تونید داشته باشید وجود داره و باید انتخاب کنید. 

استراتژی کاورد کال، از نظر زوال زمانی هم خیالتون رو راحت می‌کنه چون اصلا قرارداد اختیار رو نخریدید و اتفاقا زوال زمانی اینجا داره به نفع شما عمل می‌کنه. یک مشکلی که برای کاوردکال خریدن در Deribit وجود داره اینه که باید حداقل برای خرید 0.1 بیت‌کوین پول داشته باشید، چون حداقل قراردادی که بهتون اجازه فروشش رو میده  0.1 قرارداد هست. این نکته رو هم بگم که زمانی که شما یک قرارداد آپشن رو می‌فروشید(چه اختیار خرید چه اختیار فروش) سیستم مدیریت ریسک Deribit یک مقدار وثیقه بیت‌کوینی که خودش تعیین میکنه رو بلاک میکنه و اگر اون مقدار نداشته باشید بهتون اجازه انجام معامله نمیده. ولی اگر بخواید کاوردکال بگیرید، چون خودتون بیت‌کوین دارید، می‌تونید دیگه وثیقه نگذارید و همون بیت‌کوینی که دارید میشه وثیقه. البته حالت دیفالت Deribit نیست و باید گزینه بلاک دارایی به جای وثیقه رو در سیستم مدیریت ریسکش فعال کنید.

خوب پس کاورد کال رو شناختیم که به نظرم هم از خرید بیت‌کوین خالی و هم از خرید اختیار خرید  تنها بهتر بود. ولی باز هم یک مشکل وجود داشت. اگر دقت کرده باشید، گفتم در صورت فروش قرارداد با قیمت اعمال 70000 دلار، اگر بیت‌کوین تا 57000 دلار بریزه پوشش ریسک دارید. بعدش چی؟ متاسفانه به ازای هر یک دلار کاهش بیت‌کوین 0.1 دلار ضرر می‌کنید(چون 0.1 بیت کوین دارید). در واقع از بیت کوین 57000 دلاری به پایین انگار فقط بیت‌کوین دارید و آپشن هیچ کاری نمی‌تونه براتون بکنه. در نمودار سود و زیان این موضوع معلومه. اگر یادتون باشه در قسمت قبل(خرید اختیار خرید) گفتم زیان محدود به پریمیومی هست که پرداخت کردید ولی در کاورد کال اینطور نیست. خوب، چی کار میشه کرد؟ نگران نباشید، باز هم آپشن تنهاتون نمیگذاره.

قیمت بیت‌کوین: 65450 دلار

حجم معامله:0.1 بیت‌کوین یا 0.1 قرارداد

3- استراتژی اختیار فروش پشتیان یا Protective Put

خرید اختیار فروش به خودی خود یک استراتژی نزولی به حساب میاد. ولی اینجا، چون دارایی پایه یعنی بیت‌کوین رو هم در کنارش خریدیم به شکل دیگه‌ای هم عمل می‌کنه.

بیاید فرض کنیم که شما نسبت به بازار بسیار خوش‌بین هستید و اصلا دلتون نمی‌خواد سودتون را با کسی شریک بشید. شریک اگر خوب بود خدا داشت. ولی به هرحال بازار مالی غیرقابل‌ پیش‌بینیه و دوست ندارید اگر بازار ریخت هم ضرر شدیدی بکنید. اول بگم که براتون گرون تموم میشه. ولی بسته به اینکه چقدر چشم‌اندازتون صعودیه ممکنه این گرونی قابل توجیه باشه. در این استراتژی بیت‌کوین رو می‌خرید ولی به جای اینکه حد ضرر تعیین کنید، یک اختیار فروش در اون قیمتی که حد ضررتون هست می‌خرید.

در خرید اختیارفروش بر عکس اختیارخرید، شما اختیار فروختن دارایی پایه رو می‌خرید. مثلا اگر اختیار فروش با قیمت سررسید 65000 رو بخرید، در تاریخ سررسید فروشنده اختیار فروش(طرف مقابل معامله شما) مجبوره که بیت‌کوین شما رو 65000 دلار ازتون بخره، حتی اگر قیمت بیت‌کوین در بازار رسیده باشه به ده هزار دلار. چه نتیجه‌ای میشه گرفت؟ اگر شما بیت‌کوین رو داشته باشید، اختیار فروش رو هم خریده باشید، انگار برای بیت‌کوین خودتون بیمه خریدید. قیمت هرچقدر هم که بریزه شما نهایتا تا قیمت اعمال اختیار فروشی که خریدید ضرر می‌کنید و نه بیشتر. سودتون هم که کامل مال خودتونه. مثل بیمه ماشین دقیقا. در واقع بیمه ماشین هم نوعی اختیار فروشه. ولی، دقیقا مثل خرید بیمه ماشین اینجا هم ناچار به خرید بیمه بیت‌کوین، یعنی پرداخت یک مبلغ اضافی علاوه بر بیت‌کوینی که خریدید هستید که نیاز به وجه نقدتون رو افزایش می‌ده.

در مثال ما، بیت‌کوین رو که روی قیمت 65450 خریدیم. ولی حاضر نیستیم اگر قیمت بیت‌کوین رفت زیر 60000 دلار هم ضرری کنیم. پس یک اختیار فروش 28 مارچ 2025 با قیمت اعمال 60000 رو می‌خریم که قیمتش در بازار 6500 دلاره. ما 0.1 قرارداد می‌خریم که میشه 650 دلار. در این حالت ما 6550 دلار که خود بیت‌کوین رو خریدیم، 650 دلار هم بیمه خریدیم(همون اختیارفروش) یعنی در مجموع 7200 دلار در ابتدای معامله پرداخت کردیم. به جاش سود بیت‌کوین تا هرجا که بره بالا مال خودمونه و زیان بیت‌کوین هم تا هرجایی که بریزه محدود به همون زیان 65450 دلار(قیمت خرید بیت‌کوین) تا 60000 دلار(قیمت اعمال اختیار فروش) یعنی 545 دلار هست. نمودار سود و زیانش رو در شکل زیر ببینید.

همون‌طور که در شکل هم مشخصه، سودمون نامحدوده(چون دارایی پایه یعنی بیت‌کوین رو داریم) زیانمون محدوده(چون از 60000 دلار به پایین ضرر نمی‌کنیم) ولی قیمت سر به سر استراتژی(یعنی قیمتی که با بالاتر رفتن از اون استراتژی وارد سود میشه) در سررسید رسیده به حدود 73000 دلار. اگر تحلیلمون اینه که قیمت بیت‌کوین تا 28 مارچ حتما بالای 73000 هست، منطقیه که از این استراتژی استفاده کنیم. فقط با یادمون باشه که 7200 دلار در ابتدای معامله سرمایه‌گذاری کردیم و محاسبه بازدهی معامله رو بر اساس این هزینه اولیه انجام بدیم. 

اگر یادتون باشه، گفتیم که وقتی که آپشن رو می‌خریم، زوال زمانی باعث میشه ارزش قراردادمون مثل یخ زیر آفتاب ذوب بشه و هرروز به اندازه تتا از ارزشش بیفته. اینجا هم که اختیار فروش رو خریدیم، پس چرا در خرید اختیار خرید(استراتژی اول) بد بود ولی اینجا مشکلی نداره؟ نکته اینه که در این استراتژی ما مشکلی نداریم که این قرارداد ذوب شه و به صفر برسه. چون صفر شدن این قرارداد یعنی قیمت بیت‌کوین اینقدر بالا رفته که احتمال اینکه برگرده به 60000 دلار تقریبا صفره و اگر یادتون باشه ما 0.1 بیت‌کوین هم خریدیم. با همون بیمه ماشین مقایسه‌اش کنیم. ترجیح می‌دید بیمه ماشین رو حتما اعمال کنید چون پریمیوم پرداخت کردید یا اعمال نکنید؟ اعمال بیمه ماشین یعنی تصادف کردیم و کلی از ارزش ماشین کم شده. اینجا هم دقیقا همینه، اعمال اختیار فروش 60000 دلار یعنی قیمت بیت‌کوین رفته رسیده به زیر 60000 دلار و یک ضرر 545 دلاری هم تا همون 60000 دلار کردیم، فقط دیگه بیش از اون ضرر نمی‌کنیم. خلاصه‌اش این که در خرید اختیار خرید ما تنها برنامه‌ای که داشتیم این بود که اختیار خریدی که خریدی بودیم وارد سود بشه. اینجا ولی دو تا برنامه داریم. برنامه اول اینکه اگر قیمت بیت‌کوین رفت بالا که بیت‌کوین خریدیم و سود می‌کنیم. ولی یک برنامه جایگزین هم داریم که اگر قیمت‌ بیت کوین ریزش کرد، اینکه اختیار فروشی که خریدیم جلوی ضرر خیلی زیادمون رو بگیره. در واقع، زوال زمانی رو به عنوان حق بیمه همون اول معامله پرداخت کردیم. 

 این استراتژی در بازار اختیار معامله ایران هم بسیار محبوبه. علاوه بر این استراتژی، خرید اختیار فروش به عنوان یک موقعیت نزولی هم با توجه به دوطرفه نبودن بازار سهام امکان سود کردن در بازار نزولی رو برای معامله‌گرها فراهم می‌کنه. با ابزار دیده‌بان بازار اختیار تریداپس، می‌تونید قراردادهای اختیار فروش مناسب رو به سرعت پیدا کنید.

قیمت بیت‌کوین: 65450 دلار

حجم معامله:0.1 بیت‌کوین یا 0.1 قرارداد

4 - اسپرد صعودی با اختیار خرید یا Bull Call Spread

برخلاف استراتژی‌های قبلی که همشون ترکیبی از دارایی پایه و یک قرارداد اختیار بودند، در این استراتژی دارایی پایه رو نمی‌خریم و فقط روی دو تا قرارداد اختیار خرید مختلف معامله انجام می‌دیم. اسپرد هرچند به نظر کمی پیچیده‌تر از استراتژی‌های قبلی هست ولی مزیت‌هایی ایجاد می‌کنه که واقعا ارزش این پیچیدگی کمی بیشتر رو داره. بر خلاف کاوردکال(استراتژی 2) که سود رو محدود می‌کرد ولی زیانش نامحدود بود، اسپرد سود محدود و زیان محدود داره. همین‌طور، برخلاف، اختیارفروش پشتیبان(استراتژی 3) نیاز به وجه نقد رو نه تنها افزایش نمیده، بلکه کاهش میده. نسبت به خرید اختیارخرید(استراتژی 1) هم نیاز به نقدینگی رو کاهش میده و هم مشکل زوال زمانی که گفتیم رو برطرف می‌کنه. استراتژی جذابیه نه؟

در واقع اسپردها خانواده بسیار بزرگی از استراتژی‌های آپشن هستند. کل مفهومشون هم اختلاف بین دو تا قرارداده. حالا این اختلاف می‌تونه در قیمت سررسیدها باشه(مثل همین که الان راجع بهش صحبت می‌کنیم)، می‌تونه در تاریخ سررسید باشه(بهش میگن اسپرد تقویمی) و می‌تونه هم در قیمت سررسید و هم در تاریخ سررسید باشه(اسمش میشه اسپرد مورب). تازه، میشه با اختیارخرید یا اختیارفروش هم پیاده‌اش کرد بسته به انتخاب خودتون(مثلا این استراتژی رو با دو تا اختیارخرید پیاده می‌کنیم ولی میشه  با دوتا اختیار فروش هم پیاده‌اش کرد).

برای پیاده‌سازی این استراتژی اول یک اختیار خرید می‌خریم. حواستون باشه که قیمت سررسید این اختیار خرید، قیمتی خواهد بود که در صورت ریزش قیمت بیت‌کوین حداکثر ضرر رو متحمل می‌شید. اگر قیمت بیت‌کوین از قیمت سررسید این استراتژی بره پایین‌تر، ضررتون ثابت می‌مونه و بیشتر نمیشه. 

حالا، باید یک قرارداد اختیار خرید هم بفروشیم. قیمت سررسید این اختیار خرید باید بیش‌تر از قیمت سررسید اختیار خریدی که خریدیم باشه. قیمت سررسید این قرارداد حداکثر سودتون رو محدود می‌کنه، یعنی اگر قیمت بیت‌کوین افزایش پیدا کنه و برسه به قیمت سررسید این قرارداد دوم که فروختیم، حداکثر سود رو به دست میاریم و اگر قیمت بیت‌کوین بالاتر بره، سودمون ثابت می‌مونه.

خرید یک اختیار خرید و فروش یک اختیار خرید با قیمت سررسید بالاتر چندتا مزیت داره. اول اینکه زیانمون رو محدود کردیم، این رو در خرید اختیار خرید تنها(استراتژی یک) هم داشتیم. منتها الان سودمون رو هم محدود کردیم، ولی به جاش چی به دست آوردیم؟ اول اینکه در ابتدای معامله هزینه کمتری دادیم. اون اختیار خریدی که فروختیم و پرمیومش رو گرفتیم، به عنوان بخشی از هزینه‌ای که برای خرید اختیار خرید لازم داریم بهمون کمک می‌کنه و هزینه کلی که باید پرداخت کنیم رو کاهش میده. دومین مزیتش در کاهش زوال زمانی هست. اگر یادتون باشه، گفتم که وقتی یک اختیار خرید تنها رو می‌خریم، زوال زمانی بسیار خطرناکه و کاملا علیه ما عمل می‌کنه. با فروش یک اختیارخرید با قیمت سررسید بالاتر ما می‌تونیم زوال زمانی رو کم کنیم. چرا؟

خیلی ساده، اینطور میشه که یک قرارداد خریدیم و ارزش زمانی از دست می‌دیم ولی یک قرارداد هم فروختیم و ارزش زمانی به دست میاریم که اینها تا حدی هم رو خنثی می‌کنند. اگر هم بخوایم ریاضی‌اش رو بدونیم، که فقط به جمع کردن نیاز داره، این شکلی میشه که تتای دو تا قرارداد رو با هم جمع می‌کنیم. ولی وقتی یک قرارداد رو می‌فروشیم تتای اون در یک منفی ضرب میشه( و علامتش مثبت میشه، یعنی به نفع ماست)، در حالی که تتای اون قراردادی که خریدیم منفیه. بریم سراغ مثال خودمون که واضح‌تر شه. زنجیره قراردادها رو در شکل زیر آوردم.

فرض کنید ما تصمیم می‌گیریم اختیارخرید با قیمت سررسید 60000 رو بخریم(یعنی اگر بیت‌کوین کمتر از 60000 دلار شد دیگه ضررمون ثابت بمونه) و اختیار خرید با قیمت سررسید 70000 رو بفروشیم(که یعنی تا بیت‌کوین 70000 دلاری سودمون به حداکثر می‌رسه ولی بعدش دیگه ثابت می‌مونه). قیمت قرارداد با قیمت سررسید 60000 حدود 14700 دلار و قیمت اختیار خرید با قیمت سررسید 7000 دلار حدود 10300 دلاره. ما 0.1 از هرکدوم رو معامله می‌کنیم، یعنی 1470 دلار برای خرید قرارداد 60000 دلاری پرداخت می‌کنیم و 1030 دلار هم برای فروش قرارداد 70000 دلاری دریافت می‌کنیم، یعنی در مجموع باید 1030 – 1470 که میشه 440 دلار پرداخت کنیم. نمودار سود و زیانش رو در شکل زیر ببینید. همون‌طور که گفتم چون Deribit سود و زیان رو بر حسب بیت‌کوین محاسبه می‌کنه، وقتی که به دلار تبدیلش می‌کنیم خطوط ابتدا و انتها شیب‌دار میشه ولی در حالت عادی خطوط ابتدا و انتهای نمودار سود و زیان استراتژی اسپرد صعودی با اختیار خرید شیب ندارند که به این معنیه که بالاتر از 70000 دلار مقدار سودمون و پایین‌تر از 60000 دلار مقدار زیانمون ثابت می‌مونه.

این استراتژی در صورتی که قیمت بیت‌کوین به 70000 دلار و بالاتر برسه برامون 560 دلار سود ایجاد می‌کنه و اگر به 60000 یا پایین‌تر برسه بهمون 440(معادل هزینه‌ای که پرداخت کردیم) دلار ضرر وارد می‌کنه. قیمت سر به سر هم حدود 64400 دلار(مجموع هزینه پرداختی برای یک قرارداد یعنی 4400 دلار به اضافه قیمت سررسید قراردادی که خریدیم) خواهد بود. سود و زیان رو چطور حساب کنیم؟ به این فکر کنید که در سررسید چه اتفاقی می‌افته مثلا اگر قیمت دقیقا 70000 دلار باشه؟ خوب ما همین الان برای اجرای استراتژی 440 دلار پرداخت کردیم. اگر قیمت در روز سررسید 70000 دلار باشه، قراردادی که با قیمت سررسید 70000 دلار فروختیم که ارزشی نداره و از بین میره. ولی قرارداد 60000 دلاری که خریدیم 10000 دلار سود بهمون میده. ما 0.1 خریدیم که میشه 1000 دلار سود. ولی اول معامله 440 دلار پرداخت کردیم که اگر از 1000 کمش کنیم میشه 560 دلار سود. برای محاسبه مقدار زیان هم همین فرآیند رو در صورتی که قیمت سررسید شده باشه 60000 دلار انجام بدید(البته اگر فقط یادتون باشه که حداکثر زیان برابر هزینه پرداختی اولیه هست هم کافیه). 

حالا ببینیم زوال زمانی چی میشه. تتای قراردادی که خریدیم و قیمت سررسیدش 60000 دلار بود، حدود 26.83- هست که برای 0.1 قرارداد میشه 2.7 – دلار. تتای قراردادی که فروختیم یعنی قیمت سررسید 70000 دلار، حدود 30.88- هست که برای 0.1 قرارداد میشه 3.09- ولی چون ما فروختیمش در منفی ضرب می‌کنیم و میشه 3.09 دلار. یعنی با فرض ثابت بودن سایر متغیرها مثل قیمت‌بیتکون و نوسانات بیت‌کوین، اون قراردادی که خریدیم روزی 2.7 دلار بهمون ضرر میزنه ولی این قراردادی که فروختیم روزی 3.09 دلار بهمون سود میده که در مجموع 0.4 دلار در روز سود می‌کنیم. پس مشکل زوال زمانی رو هم حل کردیم. البته، حواستون باشه که مقدار تتا ثابت نیست و با توجه به پارامترهای مختلف از جمله قیمت بیت‌کوین، مقدار نوسان بیت‌کوین، تعداد روز مانده تا سررسید  و نرخ بهره تغییر می‌کنه. 

یک نکته کوتاه دیگه هم در مورد وجه تضمین بگم. شبیه کاورد کال، برای اسپرد صعودی با اختیار خرید هم نیاز به وجه تضمین وجود داره، چون یک اختیار خرید فروختیم، ولی میتونید از طریق سیستم مدیریت ریسک Deribit، گزینه عدم نگهداری وثیقه رو فعال کنید. در این حالت، قرارداد با قیمت سررسید 60000 دلار که خریدیم به عنوان وثیقه برای قرارداد با قیمت سررسید 70000 دلار در نظر گرفته میشه و دیگه نیازی به بلاک کردن وثیقه اضافی وجود نداره. در بازار آپشن ایران هم چند ماهی هست که برخی کارگزاری‌ها این امکان رو فراهم کردند که وثیقه اضافی بلاک نشه و قرارداد خریده شده در این استراتژی به عنوان وثیقه قرارداد فروخته شده در نظر گرفته بشه که واقعا باعث کم‌هزینه‌تر شدن اجرای این استراتژی شده. به کمک ابزار استراتژی اسپرد صعودی با اختیارخرید تریداپس، می‌تونید تمامی اسپردهای بازار رو در لحظه بررسی کنید و بهترین گزینه برای انجام معامله رو پیدا کنید.

قیمت بیت‌کوین: 65450 دلار

حجم معامله:0.1 بیت‌کوین یا 0.1 قرارداد

جمع‌بندی:

در این مقاله سعی کردم در کنار معرفی چندین استراتژی آپشن به جای خرید بیت‌کوین، برخی مفاهیم پایه‌ای معاملات اختیار رو هم توضیح بدم. همون‌طور که دیدید، هر استراتژی مزایایی داره و معایبی. چیزی به نام بهترین استراتژی وجود نداره، همه چیز بستگی به دیدگاه شما نسبت به بازار داره و بهترین استراتژی با توجه به تحلیل شما تعیین میشه. می‌تونید زیان رو محدود کنید و سود رو نامحدود ولی با زوال زمانی دست و پنجه نرم کنید(خرید اختیار خرید تنها). می‌تونید با محدود کردن حداکثر سود به یک قیمت مشخص، ریسک زوال زمانی رو از بین ببرید و مقداری هم پوشش ریسک در صورت ریزش بازار به دست بیارید(کاورد کال). شاید ترجیح بدید هزینه بیشتری بدید ولی خود بیت‌کوین رو بخرید ولی در کنارش یک بیمه هم بخرید که از قیمت مشخصی به پایین دیگه ضرر نکنید(خرید اختیار فروش پشتیبان). در نهایت، ممکنه حاضر بشید سود رو محدود کنید و نسبت به دیگر استراتژی‌ها سود دلاری کمتری به دست بیارید، ولی زیان رو محدود کنید، نسبت ریوارد به ریسک بیشتری بگیرید و با کمترین هزینه وارد معامله بشید. انتخاب با شماست. آپشن ابزاری بسیار انعطاف‌پذیره که می‌تونید به ده‌ها شکل مختلف ازش استفاده کنید.

هنوز کلی استراتژی دیگه وجود داره که می‌تونیم به جای خرید بیت‌کوین استفاده کنیم. اون‌ها البته به نسبت استراتژی‌های که گفتم کمی پیچیده‌تر هستند. همچنین، دو تا پارامتر یونانی دیگه یعنی وگا و گاما هم بر معاملات آپشن اثر می‌گذارند و اثرشون هم مهمه، ولی اگر به اونها می‌پرداختم احتمالا حجم مقاله دو برابر می‌شد. فعلا، فقط یادتون باشه که با افزایش نوسان ضمنی قیمت قراردادها افزایش پیدا می‌کنه و موقع انجام معامله باید حواستون بهش باشه. در مقالات بعدی حتما استراتژی‌های دیگه، اثر نوسان ضمنی در هر معامله و ... رو بررسی می‌کنیم. 

ازتون ممنونم که تا این مقاله طولانی رو مطالعه کردید. لطفا اگر فکر کردید مفیده، لینکش رو برای دوستانتون هم بفرستید.